In het sociaal domein werken veel partijen samen aan integrale zorg en ondersteuning voor mensen die dat nodig hebben. Vaak moeten zij daarvoor vanuit diverse sectoren verbinding met elkaar maken. Lokaal en regionaal zijn de afgelopen jaren samenwerkingsstructuren opgezet om de benodigde zorg en ondersteuning zo goed mogelijk te laten verlopen. Bijvoorbeeld via wijkteams.
Hoe goed er lokaal of regionaal wordt samenwerkt kan enorm verschillen. Maar het beeld uit onze Terugblik Toezicht Sociaal Domein 2016-2020 is dat de samenwerking in het algemeen nog onvoldoende tot stand komt. Dit geldt ook voor samenhang en integrale uitvoering. Kwetsbare mensen krijgen mede daardoor vaak geen passende zorg en ondersteuning.
De inspecties willen samenwerking en integrale aanpak nog nadrukkelijker op de agenda krijgen. Daarom gaan we breder kijken. Zowel bij het toezicht gericht op kwetsbare groepen, als bij het toezicht op organisaties.
Toezicht op kwetsbare groepen
Wij hebben de afgelopen jaren via TSD veel onderzoek gedaan, gericht op kwetsbare groepen of mensen die zorg en ondersteuning in het sociaal domein nodig hebben. Ook de komende jaren blijven wij in ons toezicht aandacht vragen voor de positie van en hulp aan deze kwetsbare groepen. Om de impact hiervan te vergroten brengen we de focus op deze groepen meer en meer in ons eigen toezicht en programmeringen. Omdat deze groepen zich door het stelsel heen bewegen, doen we dit niet los van elkaar maar in multi-toezicht. Zo bundelen we de krachten van onze inspecties. Samen kunnen we meer signaleren, agenderen en partijen in beweging krijgen om de omstandigheden van deze groepen te verbeteren.
Wat houdt multi-toezicht precies in? Een van de samenwerkende inspecties doet in haar eigen toezicht een onderzoek naar een probleem rond een groep burgers die zorg en ondersteuning ontvangen. Dit onderzoek kan gepland zijn of naar aanleiding van signalen uit het veld, een calamiteit of op verzoek van een bewindspersoon. Deze inspectie doet het onderzoek samen met een of meer andere inspecties en TSD.
Een voorbeeld. Inspectie Justitie en Veiligheid gaat een onderzoek doen naar gedetineerden die terugkeren in de samenleving en daarbij hulp nodig hebben. Zij betrekt hier de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid bij, die kijkt naar de (arbeids)participatie en het inkomen van deze groep. TSD is betrokken voor de integrale, domeinoverstijgende blik vanuit het burgerperspectief.
De concrete programmering voor de komende jaren nemen we op in een werkagenda. Die wordt gevuld door de programmeringen van de inspecties en door actualiteiten. Zo blijven wij aansluiten bij wat speelt in de maatschappij, zoals de effecten van de huidige coronacrisis.
Toezicht op integrale aanpak
Wij gaan onze impact vergroten door er regelmatiger op toe te zien dat de partijen in het sociaal domein samenwerken en dat er samenhang is in hun gezamenlijke integrale aanpak. Gebaseerd op de kennis en expertise die de afgelopen jaren binnen TSD is opgebouwd, ontwikkelen wij een gezamenlijk referentiekader voor dit toezicht op samenwerking en integraal werken. Waar dat aan de orde is, gaan we dit referentiekader toepassen tijdens onze inspecties en onderzoeken.
Dat doen we niet alleen als inspecties samen, maar ook steeds vaker in ons afzonderlijk toezicht. Daarmee wordt het voor het veld helder dat de vier inspecties ernaar streven om op dezelfde wijze naar samenwerking te kijken. En als de hulp dan niet in voldoende samenhang wordt geboden en daardoor onvoldoende effect heeft, kunnen wij druk uitoefenen op partijen die niet goed samenwerken.
Verbinding met gemeenten
Gemeenten zijn zeer belangrijk in het sociaal domein. Zij zijn er deels bestuurlijk verantwoordelijk voor en spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van het lokale toezicht waaronder dat van de Wmo. Om alle toezicht beter op elkaar aan te sluiten, willen de rijkstoezichthouders en gemeenten meer van elkaar leren. De afgelopen jaren is daarom een gezamenlijk traject uitgevoerd in het Programma Sociaal Domein. Hierin ontwikkelden rijk en gemeenten samen een gezamenlijke visie op integraal toezicht. Gezamenlijk zijn verschillende tools en producten ontwikkeld ter ondersteuning van dit integraal toezicht.
De samenwerking heeft veel opgeleverd, maar is nog niet af. We blijven daarom de komende jaren werken aan de verbinding met gemeenten, het uitdragen van de instrumenten die ontwikkeld zijn en de doorontwikkeling van het integrale toezicht.
