Op sommige momenten in het leven kunnen mensen extra zorg en ondersteuning goed gebruiken. Soms komt die hulp vanuit verschillende hoeken tegelijk. Passende integrale zorg en ondersteuning vraagt dan om afstemmen en samenwerken.

In ons toezicht van de afgelopen jaren zien we dat burgers lang niet altijd passende zorg en ondersteuning krijgen. Het gevolg is dat problemen onopgelost blijven, weer terugkomen of verergeren. Of dat mensen zich niet serieus genomen voelen, verdwalen in het sociaal domein of hulp gaan mijden. Ook kunnen hierdoor onveilige situaties ontstaan. De geboden hulp is zo niet effectief en daardoor kunnen kwetsbare burgers niet naar vermogen deelnemen aan de samenleving.

Vaak zien we dezelfde hardnekkige knelpunten bij het ontbreken van de juiste hulp. Deze spelen in het hele sociaal domein. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de complexiteit van samenwerken bij huishoudens met meerdere problemen, of de burger die onvoldoende centraal staat in de aanpak. Ook kunnen professionals onder druk staan en te maken hebben met botsende of conflicterende doelen van wetten. Op basis van ons toezicht van de afgelopen jaren hebben wij een Terugblik Toezicht Sociaal Domein 2016-2020 gemaakt. Daarin geven wij een analyse van de belangrijkste knelpunten die we zien in het sociaal domein.

Er wordt hard gewerkt door veel verschillende partijen in het sociaal domein. Toch is de uitvoering op onderdelen nog niet op het niveau dat nodig is om burgers met een zorg- en ondersteuningsbehoefte goed te kunnen helpen. Dat blijkt ook uit evaluaties van wetten die belangrijk zijn voor het sociaal domein zoals de Jeugdwet, Participatiewet en Wet passend onderwijs.

Wij – de inspecteurs-generaal van de samenwerkende inspecties – vinden het belangrijk dat de zorg en ondersteuning aan kwetsbare burgers in het sociaal domein zich blijft ontwikkelen de komende jaren en dat hardnekkige knelpunten worden opgelost.
Het perspectief van de burger, die niet in domeinen of sectoren denkt, dwingt ons tot samen integraal blijven kijken naar het sociaal domein. Wij zien het als onze missie om met toezicht te zorgen dat professionals, organisaties en bestuurders vanuit dit integrale perspectief voor burgers werken.

Daarom willen we met elkaar het effect van ons gezamenlijk toezicht verder vergroten. Hiervoor gaan wij op meer verschillende manieren kijken naar samenwerking en integrale zorg en ondersteuning. Dit gaan we doen in onze eigen inspecties, via TSD, en waar nodig samen met de Wmo-toezichthouder. Daarnaast zullen we, gezien de fase van transformatie van het sociaal domein, (landelijke) partijen meer dan voorheen aanspreken op hun bijdrage aan en verantwoordelijkheid voor de totstandkoming van deze samenwerking.

Tijdens het maken van dit Meerjarenprogramma brak de coronacrisis uit. De sociaal- maatschappelijke en economische gevolgen van deze crisis zullen extra te voelen zijn in kwetsbare huishoudens. In ons toezicht hebben we daarom de komende jaren aandacht voor de gevolgen van de coronacrisis in relatie tot de zorg en ondersteuning.

Onze samenwerking in TSD en haar voorgangers bestaat inmiddels ruim 15 jaar. Als we één ding hebben geleerd in deze periode is het dat samenwerken niet vanzelf gaat, maar dat wij elkaar wel nodig hebben. Alleen samen met alle partijen die een taak hebben in het sociaal domein kunnen wij ons gemeenschappelijke doel bereiken, namelijk dat burgers volwaardig en naar vermogen kunnen deelnemen aan de samenleving. We roepen al deze partijen op om met elkaar de uitdagingen in het sociaal domein aan te gaan om dat gezamenlijke doel te realiseren.

Inspecteur-generaal Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, dr. Marina Eckenhausen
Inspecteur-generaal Inspectie Justitie en Veiligheid, mr. Henk Korvinus
Inspecteur-generaal Inspectie van het Onderwijs, mr. Alida Oppers
Inspecteur-generaal Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid, mr. Marc Kuipers